Inleiding
Sinds juni maken Alma en Geert Roelf Luring gebruik van een Bokashi-emmer. Bokashi is het Japanse woord voor ‘goed gefermenteerd organisch materiaal’. Het is een mooie vorm van circulariteit en draagt bij aan een leven zonder afval.
Bokashi is een mooie aanvulling op de composthoop.

Presentatie klimaatadaptatie
Op 18 mei 2021 organiseerde Energie Coöperatie Drentse Aa de interactieve online presentatie over klimaatadaptatie door René Notenbomer. Het was een interessante en inspirerende presentatie!
Eén van de onderwerpen die René besprak, was Bokashi. Een emmer waarin kleingesneden groente- en fruitafval belandt en waar dit binnen twee weken wordt omgezet in vloeibare plantenvoeding en een bodembooster.
Sinds juni maken Alma en Geert Roelf Luring gebruik van een Bokashi-emmer. Bokashi is het Japanse woord voor ‘goed gefermenteerd organisch materiaal’. Het is een mooie vorm van circulariteit en draagt bij aan een leven zonder afval. Alma beschrijft hieronder de werking en de voor- en nadelen van Bokashi.

Aardbezoeker
Als aardbezoekers proberen wij zo zorgvuldig mogelijk om te gaan met het stukje grond waarvan wij ons de eigenaar noemen. We richten de tuin op zo’n manier in dat het niet alleen voor ons een klein paradijsje is, maar ook voor alle planten en dieren die om ons heen leven. Het is een rommelige tuin waarin de eekhoorn zich veel laat zien. We hebben een waterloopje waar veel soorten vogels, egels, kikkers en salamanders gebruik van maken.
In de moestuinbakken werken we volgens de methode van de ‘makkelijke moestuin’: we hebben niet alleen een grote opbrengst voor eigen gebruik, maar de insecten vinden er ook een grote voedingsbron! Een regenton gebruiken we voor het bewateren van de moestuinbakken en – als het echt nodig is – de vaste planten in de tuin. Daarnaast hebben we compostbakken achter in de tuin en veel vaste planten zorgen voor insecten en vlinders in onze tuin.
Alle tuinafval wordt zoveel mogelijk weer gebruikt: kleingemaakt in de compostbak, als mulch onder de planten of als een natuurlijke afscheidingswal. Maar groente- en fruitafval in de keuken was soms toch wel een probleem. Het belandde in de groene container, omdat we te lui waren om in het donker naar de compostbakken te lopen. Of het ging schimmelen en stinken in de compostbak. Bij het openen van de bak steeg een wolk fruitvliegjes je om de oren en schoten de muizen weg. Dat was niet ideaal. Want wat we vooral niet willen, is dat de buren last hebben van onze manier van leven. Ook voor hen moet het een paradijsje zijn en blijven. En toen hoorden we René Notenbomer vertellen over Bokashi.

Wat is Bokashi?
Bokashi is een composteermethode uit Japan. Letterlijk betekent het ‘goed gefermenteerd organisch materiaal’. Want dat is wat er in een Bokashi-emmer gebeurt: al ons organisch keukenafval wordt in korte tijd omgezet in voeding voor onze planten binnen én buiten.
We geven het organisch materiaal (de natuurlijke grondstoffen) terug aan de natuur. Dit gebeurt door fermentatie. Een proces dat bijvoorbeeld ook gebruikt wordt bij het maken van zuurkool, bier, yoghurt en wijn. In het geval van Bokashi gaat het om het maken van een gezond hapje voor de bodem. Met behulp van bacteriën, schimmels en gisten wordt in een goed afgesloten emmer, organisch materiaal omgezet tot plantenvoeding. Het is de meest efficiënte manier om je keukenafval om te zetten in iets anders nuttigs. Ideaal!

Onze ervaring
Via internet gaan we op zoek waar we een Bokashi-emmer kunnen kopen en zien we aanbiedingen via verschillende sites en verschillende prijzen. Wij kopen onze emmers (2) en starter via een webshop genaamd www.eco-logisch.nl. Later zagen wij de emmers ook staan bij de plaatselijke Welkoop. Voor op het aanrecht kochten we een klein afvalbakje waarin we gedurende de dag ons afval dat we willen fermenteren bewaren.
Het proces begint door een laag ‘starter’ in de emmer te doen. De starter bevat tarwezemelen waarop effectieve micro-organismen geënt zijn. Ze zorgen voor een goede fermentatie van het afval zodat er geen rotting optreedt en het niet gaat stinken. Hierop doe we fijngesneden keukenafval. Dit gaat bij ons al heel automatisch. Aan het eind van de dag verzamelen we alles wat in de Bokashi-emmer mag. Hiermee vullen we de Bokashi emmer.
Met de bijgeleverde pers drukken we het afval flink aan. Vervolgens gaat er weer een laagje starter overheen. Dit proces herhalen we totdat de emmer vol zit. Dat duurt bij ons ongeveer 3 à 4 weken. We laten de volle emmer rusten en starten met de tweede emmer.
Het fermentatieproces is in de eerste emmer nu in volle gang: onder in de emmer ontstaat een laagje vocht. Dit tappen we af en mengen we met water (verhouding 1:100, dus 1 dl vocht met 10 liter water) en gebruiken dit sap als voeding voor de planten in de moestuin, de bloementuin en de kamerplanten.
Als ook de tweede emmer vol is, halen we uit de eerste emmer het resterende organisch materiaal. Het is op dat moment nog niet vergaan, maar de chemische samenstelling is wel veranderd. Het ruikt licht zurig, maar stinkt absoluut niet. We verwerken dit in onze composthoop. Het composteringsproces wordt hiermee versneld.
Bokashi is geen vervanging van de composthoop. Ze werken juist goed naast elkaar. Een composthoop levert een hele hoop gezonde grond op. Omdat het restant uit de Bokashi-emmer op de composthoop kan, vullen ze elkaar goed aan.

Verschil Bokashi-emmer en composthoop
Fermenteren in een Bokashi-emmer gaat veel sneller. Binnen twee weken is het gft-afval omgezet in plantenvoeding. Bij een composthoop duurt het minstens een aantal maanden voordat het allemaal is gecomposteerd. Bij fermentatie gaat er geen energie verloren, omdat alles in een afgesloten ruimte gebeurt waar geen zuurstof aan te pas komt.
Compost uit de compostbak gaat bij ons over de moestuin. Het vocht uit de Bokashi-emmer is vloeibaar en kun je ook makkelijk gebruiken voor je kamerplanten. Gekookte etensresten kunnen beter niet op de composthoop in verband met ongedierte. De Bokashi-emmer heeft daar geen moeite mee.

Voor- en nadelen
Een van de voordelen van Bokashi is voor ons de afstand die wij moeten afleggen naar de compostbak. Vooral in de donkere wintermaanden lopen wij daar niet snel op onze slippers naartoe. De Bokashi-emmer staat in de bijkeuken.
Al het keukenafval moet worden kleingesneden voordat het in de emmer gaat. Dat kan een nadeel zijn. Hoe kleiner gesneden, hoe beter het fermentatieproces werkt! Als je dit niet goed doet of te weinig starter gebruikt, gaat het mis. Dan stinkt de Bokashi-emmer!
Ook een nadeel is als er (teveel) zuurstof bij het restant komt. We hebben dat helaas al een keer meegemaakt. Toen we het restant op de composthoop verwerkten, rook het zurig (naar braaksel). We losten dit op door een laagje extra aarde op het restant te gooien.
We kunnen nog veel meer over Bokashi vertellen, maar dat voert hier te ver. Meer informatie is te vinden op internet o.a.:
Bokashi – de bodembooster en Bokashi: van keukenafval naar plantenvoeding – elkedaggroener.